در حسابداری پیمانکاری و ساخت و ساز همواره این مساله وجود دارد که کالا و ابزار خریداری شده باید در کدام حسابها ثبت شوند. با توجه به مبالغ بالایی که صرف خرید کالاها و ابزار در پروژه های ساختمانی می شود نیاز است که تعریفی دقیق از مخارج پروژه و هزینه های پروژه داشته باشیم.
نکته: منظور از ابزار و دستگاه ها در این مقاله، ابزارآلاتی هستند که جهت تکمیل پروژه استفاده می شوند و ابزار، تجهیزات و دستگاه هایی که برای استفاده کنندگان نهایی خریداری می شوند قاعدتاً جزء کالاهای مصرفی هستند. مثلاً خرید کولر برای دفتر کارگاه، مخارج سرمایه ای و دارایی است ولی خرید کولر برای آپارتمان های در حال ساخت، مخارج مصرفی و هزینه است.
در این مقاله به دنبال یافتن پاسخی برای این سوالات هستیم:
آیا مخارج پروژه همان هزینه های پروژه هستند؟
آیا تمام اقلامی که وارد پروژه می شوند اعم از کالا و مصالح، دستگاه ها و ابزارآلات باید جزء هزینه های پروژه و ساختمان قلمداد شوند؟
نحوه تفکیک هزینه ها و مخارج سرمایه ای چگونه است؟
همانطور که در مقاله هزینه ها در مشاغل پیمانکاری و پروژه ای گفته شد مخارج با هزینه متفاوت است. مخارج می تواند سرمایه ای یا مصرفی باشد. مخارج سرمایه ای مخارجی هستند که بعنوان سرمایه شرکت شناخته می شوند و از نظر حسابداری پیمانکاری در حساب دارایی های ثابت ثبت می شوند. اما مخارج مصرفی مخارجی هستند که جهت مصارف شخصی، دفتری یا کارگاهی جهت تکمیل پروژه و کسب درآمد انجام می شوند. این اقلام از نظر حسابداری پیمانکاری در حسابهای هزینه ثبت می شوند و در پایان دوره به یک حساب دائمی منتقل می شوند. مثلاً خرید یک دریل جزء مخارج سرمایه ای است و در حساب دارایی های ثابت قرار می گیرد ولی خرید مته برای همان دریل جزء اقلام مصرفی است و در حساب هزینه ها قرار می گیرد.
اما سوالی که پیش می آید این است که اگر کل مبلغ خرید یک دستگاه را به حساب هزینه پروژه ببریم آیا کارفرما همه ی آن را پرداخت می کند؟ مثلاً اگر شما در یک پروژه ابزاری را به مبلغ 5 میلیون تومان برای خودتان خریداری کنید کارفرما باید هزینه آن را پرداخت کند؟ از طرف دیگر اگر ابزارآلات و دستگاه های خریداری شده را بعنوان دارایی ثبت کنیم پس چگونه می توانیم هزینه استفاده از آنها را از کارفرما اخذ کنیم؟
جواب این سوالات به دو عامل طول عمر ابزار یا دستگاه و قیمت آن بستگی دارد.
اگر طول عمر ابزار یا دستگاهی بیشتر از طول عمر یک پروژه باشد و بتوانیم از آن ابزار در پروژه های دیگر نیز استفاده کنیم، روش صحیح برای این مورد استفاده از نرخ استهلاک ابزارآلات و دستگاه هاست.
در حقیقت ما باید یک برآورد از طول عمر دستگاه داشته باشیم و ببینیم چه میزان از عمر این دستگاه در آن پروژه خاص گذشته است و این مقدار را به عنوان هزینه استهلاک دستگاه به حساب کارفرما منظور کنیم. مثلا فرض کنید طول عمر همان دریل 3000 ساعت است و مبلغ خرید دریل 600 تومان است. اگر این دریل 1500 ساعت در یک پروژه کار کند، هزینه ای که به حساب پروژه منظور می شود فقط 300 تومان (یعنی نصف قیمت تمام شده دریل) است.
در فهارس بها که توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی یا برخی از سازمان ها منتشر می شود حتی برای وسایلی مانند فرغون و بیل نیز از همین روش استفاده شده است.
همچنین باید به قیمت ابزارآلات خریداری شده توجه نمود. همانطور که گفتیم اگر پس از اتمام پروژه، آن ابزار قابلیت استفاده را داشته باشد باید بعنوان دارایی شرکت ثبت شده و هزینه استهلاک آن در هزینه های پروژه منظور شود. اما اگر قبل از اتمام پروژه آن وسیله کارایی خود را از دست بدهد، باید آن را مستقیماً در حساب هزینه های پروژه منظور کرد. ولی در برخی موارد ممکن است طول عمر ابزار بیشتر از مدت تکمیل پروژه باشد اما با توجه به قیمت پایین آن ابزار، استفاده از روش نرخ استهلاک کاری زمانبر و غیر ضروری باشد. مثلاً فرچه سیمی، کمچه، استانبولی و ... در این موارد هم می توان ابزار را مستقیما در حساب هزینه های پروژه منظور کرد هرچند هماهنگی با پیمانکار و کارفرما در این موارد خالی از لطف نیست.
نرم افزار حسابداری پیمانکاری و ساختمانی ممیز دارای قابلیت ارتباط کالاها با سیستم حسابداری است. بنابراین می توانید یک حساب دارایی یا هزینه را به کالا یا ابزار خریداری شده متصل نمایید. در این حالت در یک فاکتور خرید یا مصرف می توانید هم کالاهای سرمایه ای و هم کالاهای مصرفی را ثبت نمایید و این اقلام به صورت اتوماتیک به حساب دارایی یا هزینه اختصاصی منظور می شوند.
بیشتر بخوانید: